Đau lưng có thể xảy ra với tất cả mọi người, bất kể giới tính hay tuổi tác. Tình trạng này không chỉ đem đến cảm giác nhức mỏi khó chịu mà còn khiến bệnh nhân gặp khó khăn khi làm việc hay học tập. Người bệnh nên tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến những cơn đau nhức vùng lưng đồng thời có các biện pháp xử lý kịp thời nhằm đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Đau lưng là bệnh gì?
Đau lưng là cảm giác khó chịu xuất hiện ở khu vực nằm bên dưới gáy và phía trên xương cụt. Đây cũng là một trong những tình trạng y tế thường gặp nhất ở con người, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe mà còn cả những hoạt động, sinh hoạt thường nhật.
Đau lưng có thể liên quan đến chấn thương, vận động thể chất hoặc một số điều kiện y tế. Tình trạng này xảy ra ở hầu hết mọi người, không phân biệt tuổi tác hay giới tính. Khi con người già đi, nguy cơ đau vùng lưng tăng cao hơn bình thường. Ngoài ra, đặc thù nghề nghiệp hoặc trọng lượng cơ thể cũng là những yếu tố khiến tỷ lệ mắc phải đau lưng gia tăng.
Dù nguyên nhân gây ra đau nhức lưng là gì, điều quan trọng nhất là bệnh nhân được chẩn đoán sớm và có các biện pháp điều trị kịp thời. Việc chữa trị muộn hoặc sai cách có thể khiến quá trình phục hồi kéo dài hơn đồng thời làm tăng nguy cơ gặp phải biến chứng đối với cột sống.
Các vị trí đau lưng
Bất kỳ vị trí nào của lưng cũng có thể xuất hiện cảm giác đau nhức khó chịu. Theo các chuyên gia, vị trí đau là một trong những yếu tố cơ bản giúp bác sĩ đưa ra phán đoán ban đầu về tình trạng mà bệnh nhân đang gặp phải.
Dưới đây là một số vị trí đau lưng thường gặp nhất:
- Đau lưng dưới: Lưng dưới, hay còn gọi là thắt lưng, được xem là khu vực dễ bị đau nhức nhất. Đau lưng dưới thường gây ra cảm giác khó chịu dai dẳng, thậm chí khiến người bệnh không thể tập trung để làm việc được nữa.
- Đau giữa lưng: Khác với đau thắt lưng, đau giữa lưng không quá phổ biến. Đa phần những cơn đau xuất hiện ở giữa lưng là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề tim mạch, vì vậy người bệnh nên đặc biệt lưu ý.
- Đau lưng trên ngay dưới cổ: Ngoài đau thắt lưng, đau lưng giữa, người bệnh cũng có thể gặp phải tình trạng đau lưng trên. Thường thì đây là dấu hiệu của vấn đề thoái hóa xương khớp cổ gáy, người bệnh nên sớm điều trị để phòng ngừa biến chứng.
- Đau lưng bên trái hoặc bên phải: Đau ở lưng không phải lúc nào cũng xảy ra ở cả hai bên, có những trường hợp chỉ đau bên trái hoặc bên phải. Tình trạng này thường khó chẩn đoán nếu chỉ xem xét các dấu hiệu lâm sáng. Người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu để tìm ra chính xác nguyên nhân vấn đề đang gặp phải.
Nguyên nhân đau lưng
Như đã nói ở trên, đau lưng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Lý do bởi vì vùng lưng có cấu trúc rất phức tạp với nhiều thành phần cấu tạo khác nhau, ví dụ như xương, dây chằng, đĩa đệm, gân cơ,… Theo các chuyên gia, nguyên nhân đau nhức lưng phổ biến nhất có thể kể đến là:
- Tư thế sai
Đau lưng có thể là kết quả của việc sai tư thế hoặc thói quen hoạt động hàng ngày không lành mạnh. Yếu tố này thường chiếm tỷ lệ cao trong số các nguyên nhân thường thấy của đau vùng lưng. Ví dụ: Ngồi sử dụng máy tính ở tư thế gù lưng, ngồi/đứng/nằm quá lâu, cúi xuống để nâng vật nặng từ mặt đất, tập thể dục sai tư thế,…
- Các bệnh lý liên quan đến cột sống
Ngoài sai tư thế hoặc thói quen sinh hoạt không tốt, người bệnh đau lưng còn có thể là do những bệnh lý liên quan đến cấu trúc cột sống, ví dụ như: Thoát vị đĩa đệm, viêm xương khớp, thoái hóa cột sống, loãng xương, cong vẹo cột sống bất thường, phồng đĩa đệm, vỡ đĩa đệm, bệnh thần kinh tọa,… Các tình trạng này đều khiến cột sống bị tổn thương và suy giảm chức năng, thậm chí là gây căng thẳng lên dây thần kinh. Hậu quả là bệnh nhân phải đối mặt với những cơn đau kéo dài rất khó chịu.
- Các tình trạng tổn thương nội tạng khác
Nhiều người thường cho rằng đau lưng là do bệnh về cột sống gây ra nhưng thực tế thì không phải vậy. Các cơn đau ở lưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề tổn thương nội tạng khác nhau, ví dụ như: Nhiễm trùng thận, sỏi thận, viêm nhiễm đường tiết niệu, lạc nội mạc tử cung, bệnh lý tim mạch và tuyến tụy,… Để phát hiện sớm, người bệnh nên đặc biệt chú ý đến những biểu hiện đi kèm với đau lưng, ví dụ như tiểu khó, đau tức ngực, tiểu ra máu,…
- Chấn thương
Các chấn thương như tai nạn xe cộ, ngã khi chơi thể thao, va đập,… cũng có thể là nguyên nhân gây đau lưng. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của cơn đau mà bệnh nhân áp dụng các biện pháp xử lý tại nhà khác nhau hoặc nhờ đến sự trợ giúp của y bác sĩ.
- Căng giãn cơ
Có không ít người bị đau ở lưng do căng giãn cơ vì hoạt động thể chất quá mức. Nguyên nhân này chủ yếu xảy ra ở người lao động làm việc chân tay, ví dụ như vận động viên thể thao, công nhân xây dựng, công nhân khuân vác hàng hóa, lá xa đường dài,…
- Các nguyên nhân khác
Ngoài những nguyên nhân nói trên, đau lưng còn có thể liên quan đến: Hội chứng thần kinh đuôi ngựa, ung thư cột sống, các bệnh nhiễm trùng, rối loạn giấc ngủ, zona thần kinh, tuổi tác cao, mang thai, thừa cân béo phì, hút thuốc lá, tác dụng phụ của thuốc,…
Triệu chứng đau lưng
Triệu chứng điển hình nhất của đau lưng là cảm giác nhức nhối khó chịu có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí, khu vực nào trên vùng lưng. Đôi khi, cơn đau lan rộng sang cả một số nơi khác gần lưng như cổ gáy, hông và bắp đùi. Cảm giác đau ở mỗi bệnh nhân cũng không giống nhau, có người thì dữ dội nhói buốt, có người lại âm ỉ suốt một khoảng thời gian dài.
Ngoài biểu hiện thường thấy nói trên, người bệnh còn có một số triệu chứng đi kèm như sau:
- Tê bì, tê như có cảm giác kiến bò ở khắp vùng lưng. Tình trạng này thường xảy ra ở người bệnh đau lưng do tổn thương xương khớp gây đè nén dây thần kinh.
- Khu vực lưng bị đau xuất hiện hiện tượng viêm sưng hoặc bầm tím. Hiện tượng này chủ yếu gặp ở người bệnh chấn thương hoặc lao động chân tay quá sức trong thời gian dài.
- Cân nặng sụt giảm không rõ lý do, sốt nóng, người mệt mỏi thiếu năng lượng, đi tiểu không tự chủ, chân tay mất sức, yếu sức, buồn nôn, chóng mặt, nôn mửa, ăn không ngon, đau vùng bụng dưới, đau rát khi đi tiểu, đau tức ngực, khó thở,…
Các triệu chứng phụ thuộc phần lớn vào nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy, các chuyên gia khuyến khích bệnh nhân đau nhức lưng có triệu chứng đi kèm nên sớm thăm khám để được chẩn đoán và điều trị.
Chẩn đoán đau lưng
Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra đau lưng, các bác sĩ thường thực hiện các biện pháp sau đây:
Khám tổng quát sức khỏe
Các bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về triệu chứng đau lưng cũng như một số dấu hiệu khác thường khác của cơ thể. Họ cũng thường yêu cầu người bệnh nói rõ tiền sử bệnh lý, liệu đã từng bị chấn thương nghiêm trọng hoặc tổn thương cột sống trước đó hay chưa.
Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện các động tác hình thể cơ bản để nhận định mức độ cơn đau ảnh hưởng đến cơ thể.
Xét nghiệm hình ảnh
Các xét nghiệm hình ảnh thường được áp dụng gồm có:
- Chụp X-quang: X-quang sử dụng chùm tia X xuyên qua da để ghi lại hình ảnh về khung xương cột sống. Phim chụp X-quang sẽ giúp bác sĩ phát hiện dấu hiệu viêm xương khớp hoặc gãy xương do chấn thương. Tuy nhiên, biện pháp này lại không có hiệu quả nếu đau lưng là do tổn thương cơ, gân kheo, đĩa đệm hoặc dây chằng.
- MRI hoặc CT: Để chẩn đoán đau nhức lưng do thoát vị đĩa đệm hoặc một số tổn thương ở dây chằng, mô, gân cơ, dây thần kinh, bác sĩ thường yêu cầu bệnh nhân thực hiện chụp MRI và CT. Các biện pháp này thực hiện khá nhanh chóng và có thể trả kết quả trong ngày.
- Chụp cắt lớp xương: Với các tình trạng đau lưng do khối u xương cột sống hoặc do loãng xương, người bệnh cần thực hiện chụp cắt lớp xương. Biện pháp này cần sử dụng chất phát quang tiêm vào trong xương nên bệnh nhân cần cân nhắc trước khi tiến hành.
- Điện cơ và EMG: Trong một số trường hợp, bác sĩ còn yêu cầu thêm cả điện cơ và EMG. Những xét nghiệm này giúp xác nhận xem dây thần kinh có đang bị chèn ép hay không.
Các xét nghiệm chuyên sâu khác
Nếu kết quả xét nghiệm hình ảnh cho thấy vấn đề cốt lõi không nằm ở tổn thương xương khớp, người bệnh có thể thực hiện thêm các xét nghiệm sau:
- Xét nghiệm máu: Các bác sĩ lấy mẫu mạch từ ven ở khuỷu tay rồi tiến hành phân tích trong phòng thí nghiệm. Kết quả phân tích có thể cho thấy liệu người bệnh có bị nhiễm trùng hoặc thiếu canxi trong máu hay không.
- Xét nghiệm nước tiểu: Bác sĩ cũng yêu cầu người bệnh lấy mẫu nước tiểu để tiến hành phân tích chuyên sâu. Xét nghiệm này giúp tìm ra những vấn đề liên quan đến thận và hệ thống tiết niệu như sỏi thận, viêm nhiễm thận,…
- Siêu âm tim, điện tâm đồ: Nếu nghi ngờ đau lưng do bệnh lý tim mạch, người bệnh cần thực hiện siêu âm tim và điện tâm đồ. Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng tim mạch và có phương án xử lý hiệu quả.
Điều trị đau lưng
Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà các bác sĩ sẽ đưa ra biện pháp điều trị đau lưng phù hợp. Hiện nay, những phương pháp được sử dụng phổ biến gồm có:
Các loại thuốc Tây y
Đối với các trường hợp nhẹ và chưa xảy ra biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ thường cho bệnh nhân sử dụng thuốc tại nhà. Một số loại thuốc Tây y được kê đơn gồm có:
- Thuốc giảm đau (pain killer): Thuốc giảm đau được dùng khá phổ biến ở người bị đau nhức lưng. Giống như tên gọi, thuốc giúp cải thiện nhanh chóng các cảm giác nhức mỏi khó chịu bằng cách ức chế tín hiệu từ trung khu thần kinh. Acetaminophen thuộc nhóm giảm đau là loại thuốc dễ sử dụng và ít gây tác dụng phụ hơn cả.
- Thuốc chống viêm NSAID: Bên cạnh thuốc giảm đau, thuốc chống viêm NSAID cũng được sử dụng để loại bỏ cảm giác nhức mỏi, đau buốt, tê bì khó chịu ở vùng lưng. Ngoài ra, thuốc chống viêm NSAID còn giúp giảm sốt trong một số trường hợp. Người bệnh có thể tìm mua ibuprofen hoặc naproxen.
- Thuốc giãn cơ: Nếu hai loại thuốc trên không mấy hiệu quả, người bệnh có thể cân nhắc đến thuốc giãn cơ. Thuốc giãn cơ cũng có tác dụng chính là giảm đau nhức bằng cách tác động đến dây chằng và gân cơ vùng lưng. Một số loại thuốc giãn cơ phổ biến hiện nay là baclofen, decontractyl,…
- Thuốc kháng sinh: Nếu người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng cột sống thì thuốc kháng sinh (amoxicillin, clarithromycin) là lựa chọn hàng đầu. Thuốc kháng sinh ức chế sự phát triển của vi khuẩn rồi đào thải chúng ra ngoài cơ thể. Do thuốc nhiều tác dụng phụ nên người bệnh cần dùng cẩn trọng theo đúng đơn kê từ bác sĩ.
Biện pháp vật lý trị liệu
Ngoài dùng thuốc, người bệnh nên sử dụng cả vật lý trị liệu trong điều trị đau lưng. Tùy vào tình trạng đau nhức của mỗi bệnh nhân mà các chuyên gia sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất. Với những trường hợp nhẹ, châm cứu truyền thống, bấm huyệt và các bài tập giãn cơ có thể được sử dụng. Còn đối với những trường hợp nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể chuyển sang điện châm, thủy châm hoặc shiatsu.
Thực hiện phẫu thuật
Thông thường người bệnh đau lưng không cần nhờ cậy đến phẫu thuật. Tuy nhiên, nếu cơn đau trở nên dai dẳng không dứt kèm theo đó là nguy cơ biến chứng thì bác sĩ có thể cân nhắc đến can thiệp ngoại khoa. Có nhiều loại phẫu thuật khác nhau và chúng được lựa chọn dựa theo tình hình cụ thể của người bệnh, ví dụ như: Nối đốt sống, cắt bỏ đĩa đệm, thay khớp nhân tạo,….
Phòng ngừa đau lưng
Để phòng ngừa đau lưng, mọi người nên chú ý những vấn đề sau đây:
- Thường xuyên tham gia các hoạt động thể dục thể thao. Biện pháp này không chỉ giúp căng giãn cơ bắp, giảm áp lực ở cột sống mà còn kiểm soát hiệu quả trọng lượng cơ thể.
- Ăn uống đủ dưỡng chất, đặc biệt là canxi và vitamin D. Mọi người nên tăng cường bổ sung thêm vào bữa ăn các loại đậu, sữa động vật, thịt bò, rau xanh đậm và các loại cá biển.
- Xây dựng lối sống tốt, tránh xa thuốc lá, rượu bia. Bên cạnh đó, mọi người không nên dành quá nhiều thời gian nằm hoặc ngồi mà nên tăng cường vận động thể chất.
- Đi khám sức khỏe định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ. Điều này giúp sớm phát hiện những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, ví dụ như thoái hóa xương khớp, khối u cột sống,…
Đau lưng không phải là hiện tượng hiếm gặp nhưng lại là tình trạng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe khác nhau. Người bệnh không nên chủ quan xem thường mà cần đến ngay các trung tâm y tế khi phát hiện cảm giác đau nhức khó chịu để được xhaarn đoán và chữa trị kịp thời.
